Portret van Jacoba van Tongeren, schilderij van Max Nauta uit 1945.
Over Jacoba Van Tongeren
(1903 - 1967)
Jacoba van Tongeren leidde tijdens de Duitse bezetting (1940 – 1945) in Amsterdam een verzetsgroep van 140 mannen en vrouwen. Haar verzetsgroep redde duizenden mensen het leven.
Zodra de Duitse inval een feit was, keerde Jacoba zich tegen het nazisme. Reeds in 1940 was ze al betrokken bij de oprichting van het verzetsblad Vrij Nederland. In 1941 begon Jacoba een eigen verzetsgroep: de Groep 2000. Deze organisatie zorgde voor vele duizenden onderduikers, zoals Joden en verzetsstrijders. In hun belang distribueerde de groep geroofde voedselbonnen. Dit leverde Jacoba een geuzennaam op: 'De Bonnenkoningin'
Jacoba wist als dochter van een officier veel van militaire discipline en geheimhouding. De leden van Groep 2000 spraken elkaar niet aan met namen, maar met cijfers. Daartoe bedacht ze een geheime code waarmee letters in cijfers werden veranderd voor iedereen die bij de groep betrokken was. Zelfs toen de Duitsers de geheime informatie in handen kregen, konden ze de code niet ontcijferen. De namen en adressen van de onderduikers en verzetsmensen bleven zo geheim en de meesten van hen overleefden de oorlog.
Jacoba van Tongeren is in de geschiedschrijving over de Tweede Wereldoorlog over het hoofd gezien. Dit kwam doordat de groep heel verborgen te werk ging, maar ook doordat zij als vrouw niet werd geaccepteerd door de top van het verzet. In 2015 verscheen er een boek over haar dat uiteindelijk toch de waardering bracht die ze verdiende.
Facts
Jacoba leidde een grote verzetsgroep die honderden mensenlevens heeft gered.
Jacoba en andere leden van verzetsgroep combineerde legaal met illegaal werk. Het waren maatschappelijk werkers, dominees, politie agenten en verpleegsters.
Jacoba had als bijnaam De Bonnenkoningin, zij had bonnenvest waarin duizenden voedselbonnen konden worden vervoerd.
Jacoba was nauw betrokken bij de oprichting van verzetsblad Vrij Nederland
Door haar biografie uit 2015 kwam er veel aandacht voor de onderbelichte rol van vrouwen in het verzet.
Jacoba ontwierp een Code, voor Groepsleden en onderduikers, waarin letters in cijfers
werden veranderd. Deze Code heeft vele honderden mensenlevens gered.
Afbeelding : de Code.
Quotes
‘Bij iedere klap geef ik een klap terug, maar op mijn eigen manier.’
Jacoba van Tongeren, over het zoveel mogelijk vermijden van het gebruik van geweld door Groep 2000. (Uit het boek van Paul van Tongeren).
'In u zijn tien generaals verloren gegaan'.
Prins Bernard over Jacoba van Tongeren, 1945.
‘Jacoba is een sterke vrouw die, gesteund door haar geloof, met onvoorstelbare moed en uithoudingsvermogen een vitale rol speelt in het Amsterdamse verzet.’
Job Cohen over Jacoba van Tongeren, naar aanleiding van het boek van Paul van Tongeren (2015).
‘Jacoba was vrouw in een mannenwereld’
Els Kloek over Jacoba van Tongeren, naar aanleiding van het boek van Paul van Tongeren (2015).
Voorstelling van Karel Baracs, De Stadsverteller van Amsterdam gebaseerd op gebeurtenissen uit het leven van Jacoba van Tongeren zoals beschreven in "Jacoba van Tongeren en de onbekende verzetshelden van Groep 2000 (1940 - 1945)" door Paul van Tongeren en Trudy Admiraal: , Uitg.
OPDRACHT
Opdracht: Jacoba van Tongeren, verzetsheld tegen wil en dank
Niveau: 3 havo, vwo en bovenbouw havo, vwo
Tijd: voorstelling: 35 minuten, vragen: 15 minuten
Periode: Moderne tijd
Kenmerken:
Het voeren van twee wereldoorlogen.
Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden.
De Duitse bezetting van Nederland.
Verwoesting op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering.