Portret van Catharina de Grote, geschilderd door de Russische Fyodor Rokotov, 1763.
Over Catharina de Grote
(1729 - 1796)
Catharina de Grote was als tsarina van Rusland 34 jaar aan de macht. Ze was een van de invloedrijkste heersers uit de achttiende eeuw.
Catharina werd als Duitse prinses geboren en trouwde op haar vijftiende met de erfgenaam van de Russische tsaar, Peter III. Maar Peter bleek geen goede vorst en Catharina nam binnen een jaar de macht over door middel van een staatsgreep. Zij riep zichzelf uit tot tsarina Catharina.
Onder haar leiding veranderde Rusland in een moderne grootmacht. Catharina voelde zich zeer aangetrokken tot de Franse verlichting en grote denkers als Voltaire en Diderot. Ze regeerde als een verlicht despoot: ze had de absolute macht maar gebruikte die macht ook om de positie van het volk te verbeteren. Ze zorgde bijvoorbeeld voor gratis onderwijs voor jongens én meisjes. Ook investeerde ze veel in kunst en cultuur. Maar na de executie van de Franse koning tijdens de Franse revolutie werd ze bang. Ze stond vanaf dat moment geen enkele vorm van kritiek meer toe omdat ze vreesde dat haar hetzelfde zou gebeuren.
Haar regeerperiode zou later bekend komen te staan als de ‘Russische Gouden Eeuw’ en leverde haar de eretitel “Catharina de Grote” op.
Facts
Catharina de Grote was één van de machtigste heersers uit de achttiende eeuw.
Ze pleegde een coup en kroonde zichzelf als tsarina.
Ze schreef met bekende verlichtingsfilosofen als Voltaire en Diderot.
Haar regeerperiode wordt ook wel ‘de Gouden Eeuw’ van Rusland genoemd.
Haar kunstcollectie was het begin van De Hermitage in Rusland, het grootste kunstmuseum ter wereld.
Catharina de Grote te paard, 1762.
Quotes
‘Als het lot mij een man zou hebben gegeven van wie ik had kunnen houden, zou ik hem nimmer ontrouw zijn geworden (…) Ik zal alleenheerser zijn, dat is mijn taak. De goede God zal mij vergeven, dat is zijn taak’
- Catharina stond ook bekend om haar losbandig seksleven, waar ze veel kritiek op kreeg. Op het einde van haar leven reageerde ze daar op met de bovenstaande woorden.
‘Hare Majesteit heeft een masculien krachtige geest (…) maar ze bezit ook een hoge mate van de zwakheden van haar sekse – ijdelheid (…) en een neiging naar wellusten die naar uitspattingen leiden die enige andere vrouw te schande zou brengen.’
- Een citaat uit het dagboek van de Engelse graaf James Harris of Malmesbury over Catharina de Grote. Tijdgenoten spraken soms met vooroordelen over het feit dat zij een vrouw was en dichtten haar mannelijke eigenschappen toe.
OPDRACHT
Opdracht: Catherina de Grote als verlicht despoot
Niveau: onderbouw havo,vwo en bovenbouw havo, vwo
Tijd: vraag 1: 10 min, vraag 2: 10 min, vraag 3: 5 min, keuzeopdracht: 20 min
Periode: Vroegmoderne tijd
Kenmerken:
Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme).
De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.